De blik van de ander in de virtuele wereld

Samenvatting

Sinds het begin van deze eeuw is het gebruik van sociale media1 exponentieel toegenomen en een integraal onderdeel geworden van de communicatiemiddelen waarover mensen beschikken. Halverwege de jaren negentig van de vorige eeuw heeft er een verandering plaatsgevonden in de wijze waarop mensen hun computer zijn gaan gebruiken: oorspronkelijk vond de interactie voornamelijk plaats tussen de mens en het apparaat, gaandeweg is dat verschoven naar interactie tussen mensen middels een scherm (Turkle 2004). In het begin was internet, net als televisie, een mediakanaal (bijvoorbeeld een website) waar iemand naartoe kon gaan om bepaalde informatie, amusement of een dienst te vinden. Met de komst van sociale media is daarin een omkering gekomen, waarbij de inhoud wordt verzorgd door gebruikers van sociale media zelf, genaamd user-generated content. De verschillende platformen zijn grotendeels gelijk wat betreft vorm, maar onderscheiden zich door zich te richten op een specifieke doelgroep: Facebook bijvoorbeeld richt zich op het onderhouden van contacten met vrienden en kennissen en LinkedIn daartegenover richt zich vooral op het netwerken in de zakelijke markt. Uit het Nationale Social Media Onderzoek 2020 (Hoekstra 2019) blijkt dat sociale media sterk zijn doorgedrongen tot de Nederlandse maatschappij. Zo blijkt dat Nederlanders dagelijks gemiddeld 98 minuten op sociale media verblijven en dat Facebook naar schatting tien miljoen, Youtube negen miljoen en Instagram vijf miljoen gebruikers heeft. Het intensieve gebruik lijkt over alle leeftijden heen te gaan, hoewel sommige platformen als Snapchat en TikTok voornamelijk door adolescenten worden gebruikt en Facebook meer door (jong)volwassenen en ouderen.