Terug van weggeweest: Michael Balint

Structureel en inhoudelijk is het boek opgebouwd uit drie delen, telkens verder onderverdeeld in hoofdstukken.

In het eerste deel worden de belangrijkste theoretische concepten van Michael Balint historisch gesitueerd, op beknopte wijze toegelicht, en waar nodig in verband gebracht met belangrijke invloeden van Alice en vervolgens Enid Balint.
Met Balint komen we op het terrein van de vroege trauma's en tekortkomende omgeving. In zijn denken herkennen we meteen de objectrelationele theorie, de overeenkomsten met het gedachtegoed van Winnicott en enkele fundamentele verschillen met Klein.
De auteur staat vooral stil bij Balints radicale aanpassing van de analytische techniek waar klinisch gebruik van regressie een belangrijke plaats krijgt. Dit eerste hoofdstuk bevat een rijkdom aan verwijzingen naar andere auteurs, maar mist naar mijn gevoel wat klinisch materiaal ter verduidelijking.
Op heldere wijze beschrijft de auteur in een volgend hoofdstuk het spanningsveld tussen het aanleren van de techniek en supervisie enerzijds en het ontwikkelen van authenticiteit anderzijds. Hij pleit voor waakzaamheid bij de leden van psychoanalytische instituten om de vrije associatie te vrijwaren, zowel in de opleiding als in de analyse. De gevaren van overregulering, doorgedreven institutionalisering en inmenging door derden worden uitvoerig besproken.
Verder lezen we over het belang dat Balint hechtte aan het analyseren van de tegenoverdracht van de therapeut, conform de opleidingstraditie van de Hongaarse school.

De meest gekende aspecten van Balints werk, de Balintgroepen, komen aan bod in het tweede boekdeel. Verwijzend naar zijn meest invloedrijke boek The Doctor, his Patient and the Illness uit 1957 beschrijft Sklar hoe Balint het psychoanalytisch denken toepaste buiten het klassieke kader, namelijk op de (huis)arts-patiëntrelatie.
De auteur illustreert zijn ervaring op dit domein met een rijk palet aan klinische vignetten uit Balintgroepen met huisartsen die hij begeleidde en sluit hiermee het hoofdstuk af.

In de volgende hoofdstukken belicht de auteur hoe deze methodologie ook met vrucht toegepast kan worden bij andere beroepsgroepen. Eerst komen psychiaters in opleiding aan de beurt, daarna beschrijft hij zijn ervaringen met een discussiegroep bestaande uit hiv-specialisten in Zuid-Afrika. Ook hier komt Sklar tot de conclusie dat het integreren van psychoanalytisch denken verdiepend en verrijkend is, wat ook nog eens duidelijk wordt in het aangeleverde klinisch materiaal.

Het derde en meteen ook grootste deel van het boek gaat over de kunst van het psychodynamisch intakegesprek (the art of assessment). Sklar is van mening dat er een relatieve leemte bestaat in de literatuur over dit onderwerp en wil hieraan tegemoetkomen. Na een pleidooi over het belang en de complexiteit van het psychodynamisch interview doorloopt hij de verschillende onderdelen die hierin niet mogen ontbreken. Met uitgebreid eigen klinisch materiaal illustreert hij achtereenvolgens de kunst van het beginnen, het belang van vroege herinneringen en van domen, het belang van seksualiteit en de kunst van de afronding van deze fase.
In dit aangenaam geschreven boekdeel weerklinkt de ervaren analyticus. De associatie met Michael Balint lijkt evenwel minder voor de hand liggend.

Naast een kennismaking met Balints nalatenschap is dit boek vooral relevant voor wie interesse heeft in de kunst van de psychodynamische evaluatie of voor wie wil nadenken over de opleiding tot psychoanalyticus of psychodynamisch therapeut.

© 2009-2025 Uitgeverij Boom Amsterdam
ISSN 1382-516x

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.