What a book
Samenvatting
What a book van Whitebook, filosoof en psychoanalyticus aan het Columbia University Center in New York! Het is niet louter een biografie. De levensbeschrijvingen zijn accuraat, gedetailleerd en levendig beschreven. De meerwaarde ligt in het adjectief uit de titel, intellectual. De auteur onderzoekt een van de belangrijkste raadsels uit Freuds werk: hoe komt het dat Freud een minimale rol toeschrijft aan de figuur van de moeder, in het bijzonder de preoedipale moeder (p. 2)? Juist die afwezigheid maakt haar aanwezig. Het is te opvallend om te negeren. Dit heeft te maken met de drie eerste levensjaren van Freud himself en met zijn relatie met zijn moeder in het bijzonder. Het idyllische beeld van ‹mein goldener Sigi› klopt niet. Voor Freud was die periode in feite traumatisch: spanningen tussen de ouders, het overlijden van zijn jongere broertje Julius toen die nog maar negen maanden oud was, financiële problemen, een depressieve en daardoor afwezige moeder, en het plotse verdwijnen van zijn geliefde Kinderfrau. In feite was dit een traumatische periode, die Freud nooit heeft kunnen assumeren. Ook niet in zijn oeuvre. Dit is het eerste thema van dit boek.
Bespreking van
Joel Whitebook (2017). Freud — An intellectual biography. Cambridge: University Press. ISBN 978 0 521 86418 3, 484 pp., £ 30,00
Het tweede thema is ‹the break of tradition›. Freud profileerde zich als een Verlichtingsdenker. Zijn ontdekking, de psychoanalyse, ziet hij daarvan als het voorbeeld par excellence. Whitebook spreekt genuanceerder en kernachtiger over Freud als een ‹darkenlightener›. In feite is dit begrijpelijk. Waar de Verlichting voor het primaat van de rede staat, is Freud degene die juist wees op het onbewuste als drijvende kracht in het menselijk leven. Whitebook wijst in dit verband op de ontdekking van Freud bij uitstek: niet het onbewuste, maar de psychische realiteit. Terwijl Charcot keek naar de patiënt, luisterde Freud naar zijn of haar innerlijke wereld.
De originaliteit van dit boek ligt echter in het samenbrengen van deze twee thema's. Ze hebben met elkaar te maken. Whitebook windt er geen doekjes om. Doordat Freud het moederlijke niet in het psychische leven kon denken, slaagde hij er niet in om het irrationele voldoende te onderzoeken. Hoe dit alles doorwerkt in het oeuvre van Freud, beschrijft Whitebook in een adembenemende, wetenschappelijk grondig uitgeplozen, intellectuele biografie. Hoe Freuds leven en werk zich ontwikkelden door de significante breukmomenten in zijn leven heen — denk maar aan de ‹vriendschap› met Wilhelm Fliess en de vooraf tot mislukken gedoemde relatie met Carl Gustav Jung — Whitebook werpt een wijs, genuanceerd en in veel gevallen ook nieuw licht op de inzichten van het genie dat Freud uiteindelijk was, en ook op de psychoanalyse as such. Geen Freud-bashing, maar ook geen Freud-adoratie. De auteur overstijgt deze beide uitersten in wat nu al een klassiek boek over Freud en de psychoanalyse genoemd kan worden. Freud: he's only human after all.
© 2009-2025 Uitgeverij Boom Amsterdam
ISSN 1382-516x
De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.
Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).
No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.
Jaargang 31, nr. 1, maart 2025
Nieuwsbrief Boom Psychologie
Meld u nu aan en ontvang maandelijks de Boom Psychologie nieuwsbrief met aantrekkelijke aanbiedingen en de nieuwe uitgaven.
Aanmelden
