In varietate concordia

En tegelijkertijd verzamelden zich binnen de muren van het Medical Centro ruim driehonderd psychiaters, psychologen en psychotherapeuten uit 25 landen voor het 5^e tweejaarlijkse congres van de International Society of Transference-Focused Psychotherapy (ISTFP) dat zich opmaakte voor een samenzijn in het zoeken naar verbinding. En waar de Catalaanse separatisten het zonder hun voorman Puigdemont moesten stellen, kon het ISTFP zich verheugen op de aanwezigheid van het voltallige TFP-bestuur in levenden lijve, inclusief de inmiddels negentigjarige grondlegger Otto Kernberg, die zijn stem op vele momenten liet horen.

Dit geelrode decor vormde een externe realiteit waarin de stad en haar verkeer geheel ontwricht waren, waar letterlijk geen congresganger omheen kon, dat vroeg om creatieve manieren om toch ter plaatse te kunnen zijn.

Een symbolischer decor dan dit Barcelona voor het ISTFP-congres is eigenlijk niet te bedenken. Dit stond immers ook volop in het teken van de externe realiteit. Samen met het zoeken naar verbinding met aanpalende therapiescholen (voornamelijk mentalisation based treatment (MBT) en psychoanalyse), zonder verlies van eigenheid, vormde dit de rode draad van deze editie van de tweejaarlijkse conferentie. Het congresprogramma zelf was daarbij een toonbeeld van creativiteit van de ISTFP, dat tot uiting kwam in de uiteenlopende vormen om het TFP-gedachtegoed en de TFP-praktijk te belichten: introductiecursussen, workshops variërend van cijfers en grafieken tot het kijken naar kunst, delen van ervaringen met toepassingen van TFP buiten de klassieke setting, supervisie on the spot, plenaire lezingen en discussies over doorontwikkeling van de TFP.

Samengevat ging het over de noodzaak om voldoende empirische data te blijven genereren om erkenning van de TFP in de gezondheidszorg te waarborgen, en aansluiting te houden bij richtlijnontwikkelaars en zorgverzekeraars. Over de behoefte zich te blijven voeden met belangrijke elementen en nieuwe inzichten uit de ‹moederschoot› van de psychoanalyse (een palet van ideeën over het voetlicht gebracht in de plenaire voordracht van Gerhard Dammann). En tevens over de wenselijkheid om TFP begrijpelijk en toepasbaar te maken als behandelmethodiek voor een breder scala aan hulpverleners, waardoor meer patiënten kunnen worden bereikt. Immers: nog steeds wordt TFP ervaren als moeilijk te leren aan supervisanten, maar ook als een pittige therapievorm voor patiënten. Er werd gezamenlijk nagedacht over de positie van de TFP binnen het psychoanalytische opleidingenveld. Is TFP een opstap of juist een vervolgstap binnen een analytische opleiding? De meningen hierover liepen uiteen.

Maar ook is de afgelopen jaren een vertaalslag gemaakt van de één-op-één klassieke TFP-therapie naar andere settingen. Zoals TFP-groepstherapie, of het gebruikmaken van TFP-principes op maat gemaakt voor specifieke situaties, zoals psychiatrische beoordelingen binnen de consultatieve of crisisdienst, of medicatieconsulten. Richard Hersh was een van de sprekers tijdens een workshop over TFP in de klinische psychiatrische praktijk, waarover hij reeds publiceerde.¹ Tevens zijn in diverse landen verschillende initiatieven ontplooid om TFP als gemeenschappelijk referentiekader te gebruiken voor hulpverlenernetwerken binnen en buiten psychiatrische gezondheidszorginstellingen (vergelijkbaar met de AMBIT-methodiek vanuit de MBT).

TFP toonde zich ook een vitale therapiestroming. Was het twee jaar geleden nog een punt van controverse toen Otto Kernberg op de vierde biënnale meer aandacht bepleitte voor de externe realiteit in de therapiekamer, anno 2018 is dit punt beslecht. In 2016 was zijn pleidooi aanleiding tot discussie over hoe de aandacht voor de externe realiteit zich zou verhouden tot belangrijke andere aspecten uit de TFP zoals focus op de binnenwereld en neutraliteit. Twee jaar verder is dit geen punt van frictie meer. Eve Caligor lichtte in haar plenaire lezing toe dat de aandacht voor de externe realiteit zeer goed past in het theoretisch denkkader, en juist belangrijk is in het licht van deze neutraliteit. Onderdeel van het probleem van patiënten met een borderline-persoonlijkheidsorganisatie is immers het ontkennen van deze realiteit. Actief aandacht vragen voor deze realiteit betekent juist het herstel van de neutraliteit, omdat er dan oog is voor alle aspecten van de patiënt. Dit houdt in dat in TFP vanaf de start expliciete behandeldoelen gesteld worden, nadruk wordt gelegd op het ontwikkelen van structurele activiteiten en dat familie meer betrokken zal worden. Of zoals Kernberg het verwoordde: ‹De TFP-therapeut is waarschijnlijk de duurste hulpverlener die zal vragen of de patiënt vandaag naar school is gegaan!›.

© 2009-2024 Uitgeverij Boom Amsterdam
ISSN 1382-516x

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.