Een puzzel van hout?

De Canadese auteur Mills, filosoof, psycholoog en psychoanalyticus, houdt blijkbaar van polemieken en doet zijn best om de psychoanalyse te verdedigen tegenover de Amerikaanse relationele en intersubjectieve theoretici. Hij gebruikt heel wat pagina's om ons uit te leggen dat Greenberg, Mitchell, Hoffman, Pizer en Stolorow — naast heel wat anderen — niet begrepen hebben wat psychoanalyse kan en moet inhouden. Het gaat dan over het overboord gooien van Freuds driftbegrip voor een relationele en intersubjectieve essentie. Ik kan niet warmlopen voor deze Amerikaanse ruzies vol splitsingen, afgunst en narcistische woede. Zelf heeft Mills bijvoorbeeld weinig oog voor de evolutie in Freuds werk van het begrippenpaar ‹Ik› en ‹drift›. Subject en object worden onduidelijk omschreven, het blijft bij wat oppervlakkige gedachten, maar met steeds het zwaard ter hand om een aanval van de ‹intersubjectieven› af te slaan.

Bijna alles draait rond polemiek in dit boek, geen details of sterke verhalen worden ons bespaard. Na een uitvoerige filosofische en grotendeels overbodige inleiding van vijfenzestig pagina's gaat een lang hoofdstuk over de verwijten vanuit de relationele psychoanalyse en een nog langer hoofdstuk behandelt de onvermijdelijke Grünbaum-discussie. Ik zou Mills graag enkele woorden van Fink willen toefluisteren: ‹Imaginaire relaties, waar u 200 pagina's mee vult, worden beheerst door rivaliteit› (Fink 1995, p. 32). De psychoanalyticus moet nu net het imaginaire doorbreken, de patiënt brengen tot ‹zijn› waarheid, met zijn betekenaars en zijn verlangen: dingen die compleet ontbreken in deze Conundrums.

Hoe misleidend kan een titel zijn? Ik vond geen ingewikkeld denkspel, maar enkel een legpuzzel met plaatjes: welke tegenstrever hoort bij welk tekstfragment en hoe past Mills dit alles tot één geheel?

‹De menselijke soort overleefde in barre tijden dankzij samenwerking, de grondslag van onze vroegste jachtsuccessen, de kracht achter ons ontluikende taalvermogen›, schrijft Ian McEwan (1998, p. 22) in een van zijn romans. Maar blijkbaar raakt dit overlevingsmechanisme in moderne tijden nogal eens op de achtergrond. Waarom kunnen wij niet samen psychoanalyse bedrijven en bespreken in plaats van onproductief te ruziën binnen de eigen rangen? Amos Oz (1994, p. 67) schrijft : ‹Het begin van fundamentalisme is niet naar zichzelf kijken, maar anderen zeggen wat en hoe ze moeten doen.› Blijkbaar hebben wij, diep in ons, allemaal iets van dat fundamentalisme. Waarom bestaan er anders in het kleine Vlaanderen alleen al minstens vijf min of meer verschillende kleine groepen rond psychoanalyse?

© 2009-2025 Uitgeverij Boom Amsterdam
ISSN 1382-516x

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.