Over het geweten
Samenvatting
Op grond van zijn ervaring als psychoanalyticus en als expert in forensische jeugdrapportages schrijft Frans Schalkwijk over zijn ongemak met diagnoses als ‹gebrekkige gewetensontwikkeling› of ‹een lacunair geweten›, die als reden dienen om veroordeelde jongeren een behandeling op te leggen. Deze diagnoses zijn volgens hem niet theoretisch onderbouwd en weinig bruikbaar voor de praktijk. Daarom heeft hij een studie verricht waarbij hij nog andere disciplines dan de psychoanalyse bezoekt, zoals de experimentele psychologie, het gehechtheidsonderzoek, de neurobiologie, de cognitieve en de ontwikkelingspsychologie, de sociale leertheorie en de psychodiagnostiek. Hij wil het accent leggen op beschrijvende diagnostiek en specifieke vragenlijsten meer dan op classificatie. Bij de aanvang van zijn onderzoek leeft bij hem de idee dat het geweten onbruikbaar is als concept en toe is aan vernieuwing. Aan het einde van het boek wil hij het concept behouden maar het anders definiëren. Hij vat het geweten niet langer op als een controlerende, inperkende instantie, noch als een vermogen van rationele controle op basis van morele noties. Een betere werkdefinitie luidt als volgt: het geweten is een psychische functie die tot stand komt in het samenspel tussen het vermogen empathisch te zijn, de zelfbewuste emoties schaamte en schuld, en het vermogen moreel te redeneren. Het geweten en zijn voorlopers zijn het resultaat van een ontwikkelingsproces. In het individuele geweten zijn sociale en strikt individuele aspecten verweven. Het omvat zowel bewuste als onbewuste naast intra- en interpersoonlijke aspecten. Het daadwerkelijk functioneren van het geweten varieert naargelang de situatie en het moment. Volgens Schalkwijk is het niet mogelijk om op grond van factoren die de ontwikkeling verstoren, te besluiten dat de gewetensontwikkeling gebrekkig is. Dergelijke oorzaak-gevolgredeneringen doen geen recht aan de complexiteit van de ontwikkeling van een opgroeiend kind.
Onbeperkt toegang tot het online archief?
Wilt u dit artikel en alle andere artikelen in het archief onbeperkt kunnen lezen?
Log in of neem een abonnement.
© 2009-2024 Uitgeverij Boom Amsterdam
ISSN 1382-516x
De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.
Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).
No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.
Nieuwsbrief Boom Psychologie
Meld u nu aan en ontvang maandelijks de Boom Psychologie nieuwsbrief met aantrekkelijke aanbiedingen en de nieuwe uitgaven.
Aanmelden